Η μελέτη αυτή αφορά την ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Την ιστορία του λαϊκού στρατού που πραγματοποίησε την πιο ολοκληρωμένη απόπειρα επαναστατικού μετασχηματισμού της Ελλάδας από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Λαμβάνοντας τον ΔΣΕ ως ενεργό ιστορικό υποκείμενο, το βιβλίο επιχειρεί μια συνολική πραγμάτευση και κριτική αποτίμηση του ελληνικού επαναστατικού φαινομένου της δεκαετίας του 1940. Με σημείο εκκίνησης τη στρατιωτική ήττα του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) στην Αθήνα τον Δεκέμβρη του 1944 και την υπογραφή, δύο μήνες αργότερα, της Συμφωνίας της Βάρκιζας, διατρέχει την εμπειρία του κομμουνιστικού κινήματος του Μεσοπολέμου και του αντιφασιστικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της περιόδου 1941-1944, για να επιστρέψει στην ήττα και να αναζητήσει στο μεταβαρκιζιανό καθεστώς της λευκής τρομοκρατίας τη διαδικασία μετάβασης από την τακτική της μαζικής λαϊκής αυτοάμυνας στη συγκρότηση ένοπλων αντάρτικων ομάδων και στη δημιουργία λαϊκού στρατού. Στη δημιουργία ακριβώς του τελευταίου αναγνωρίζει την ιστορικά μοναδική δυνατότητα ύπαρξης αυτόνομης ταξικής στρατηγικής στη χώρα ύστερα από τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Προσεγγίζοντας τον ΔΣΕ ταυτόχρονα ως στρατιωτικό, πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο και φορέα επαναστατικής αλλαγής, το βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης στη νεότερη ελληνική ιστορία.
Πάνω απ’ όλα, όμως, αυτό που διακρίνει το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος είναι η υπεράσπιση της επαναστατικής παρακαταθήκης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Μιας παρακαταθήκης που, περισσότερο από υπόθεση μνήμης, είναι η διαρκής υπόμνηση της ιστορικής δυνατότητας να «θεριεύει ο γίγαντας τώρα λαός και [να] σπάει δεσμά κι αλυσίδες».
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα:
Σημείωμα του συγγραφέα
Πρόλογος
Α’: Από τη Βάρκιζα στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας
1. Εισαγωγή
Ο Δεκέμβρης του 1944 και η Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρ.1945)
Οι ρίζες της στρατηγικής του ΚΚΕ
Η 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (Ιαν.1934)
Η πολιτική του ΚΚΕ την περίοδο 1934-1940
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και επαναστατική στρατηγική
2. Από τη Βάρκιζα στον ΔΣΕ: Η ανασύνταξη του επαναστατικού κινήματος στις συνθήκες του μονόπλευρου εμφυλίου πολέμου
Η 12η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (Ιούν.1945)
Το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Οκτ.1945)
Η οικονομική κρίση την περίοδο 1945-1946
Οδεύοντας προς τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946: Η άνοδος του εργατικού-λαϊκού κινήματος και η όξυνση της λευκής τρομοκρατίας
Η 2η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (12-15 Φεβρ.1946)
Οι εκλογές της 31ης Μαρτίου και η επίθεση στο Λιτόχωρο
Η αντίδραση του αστικού μπλοκ
Η αναμέτρηση του ΚΚΕ στο εσωτερικό του με την κληρονομιά της Βάρκιζας
Β’: Ο λαϊκός επαναστατικός πόλεμος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (1946-1949)
1 Εισαγωγή
2 Φθινόπωρο 1946-Άνοιξη 1947: Ο ΔΣΕ θεμελιώνει τη στρατηγική του πολεμώντας
Η βοήθεια προς τον ΔΣΕ από τις χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ
3 Οι πρώτες μεγάλης έκτασης συγκρούσεις – Η επιχείριση «Τέρμινους» (Απρ.-Οκτ.1947)
4 Η επέμβαση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα – Το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ
Η κατασταλτική έκφραση του Δόγματος Τρούμαν: το στρατόπεδο της Μακρονήσου
Οι πολιτικές εξελίξεις με φόντο την αμερικανική επέμβαση
5 Η 3η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (Σεπτ.1947) – Το σχέδιο «Λίμνες»
Οι πολιτικές αποφάσεις
Το σχέδιο «Λίμνες»
6 Στρατιωτικές και πολιτικές εξελίξεις στα τέλη του 1947
Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση
Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση ως φορέας λαϊκής εξουσίας – Τα Λαϊκά Συμβούλια
Η προστασία των παιδιών από το παιδομάζωμα
Η Λαϊκή Αυτοδιοίκηση
Η αντίδραση του αστικού μπλοκ: ο Νόμος 509
Η επίθεση του ΔΣΕ στην Κόνιτσα
7 Ο ΔΣΕ στις αρχές του 1948
Η διάταξη του ΔΣΕ στην επικράτεια
Ο ΔΣΕ στην Πελοπόννησο
Η ίδρυση του ΚΓΑΝΕ – Η 670ή Μονάδα του ΔΣΕ
8 Οι μεγάλες μάχες στη Βόρεια Πίνδο κατά τη διάρκεια της εκκαθαριστικής επιχείρησης «Κορωνίς» το καλοκαίρι του 1948
Η προπαρασκευαστική επιχείρηση «Χαραυγή» στη Θεσσαλία και τη Ρούμελη
Η έναρξη της επιχείρησης «Κορωνίς»
Η προετοιμασία του ΔΣΕ
Η κύρια επίθεση
Ο ελιγμός στο Βίτσι
Συμπεράσματα από τη μάχη του Γράμμου
9 Οι μάχες στο Βίτσι
Η ανάπτυξη του ΔΣΕ στο Βίτσι (1946-1948)
Η επίθεση στο Βίτσι
Η σταθεροποίηση του μετώπου
Η διείσδυση της 18ης Ταξιαρχίας στο Σινιάτσικο (9 Οκτ.-12 Δεκ.1948) και η κατάληψη του «απόρθητου» Μπίκοβικ (10 Νοεμ.1948)
10 Ο ΔΣΕ μετά την επιχείρηση «Κορωνίς» (Δομή και διάρθρωση) […]
11 Οι γυναίκες στον ΔΣΕ
12 Μια λαϊκή επανάσταση εν εξελίξει – Η κατάσταση στα πολεμικά μέτωπα της χώρας στα τέλη του 1948
13 Η χειμερινή αντεπίθεση του ΔΣΕ – Οι επιθέσεις σε αστικά κέντρα (Δεκ.1948-Φεβρ.1949)
14 Η οικονομική και πολιτική κατάσταση το 1948
15 Η 5η Ολομέλεια της Κεντρ.Επιτρ. του ΚΚΕ (30-31 Ιαν.1949)
16 Η στρατηγική ήττα του ΔΣΕ στη Φλώρινα (11-13 Φεβρ.1949)
17 Η καταστροφή του ΔΣΕ στην Πελ/νησο
18 Η ριζική στροφή στον πόλεμο: Η διάλυση του ΚΓΑΝΕ
19 Οι στρατιωτικές εξελίξεις στα υπόλοιπα μέτωπα του πολέμου – Η ανακατάληψη του Γράμμου από τον ΔΣΕ
20 Τα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα πριν από την τελική αναμέτρηση
21 Οι εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο το 1949
22 Το «πισώπλατο χτύπημα» του Τίτο
23 Σε κατάσταση «αποφασιστικής υπερέντασης» – Ο ΔΣΕ στις μεγάλες μάχες στον Γράμμο και το Βίτσι τον Αύγουστο του 1949
Γ’: Με το όπλο παρά πόδα – Το ΚΚΕ μετά την ήπα του ΔΣΕ
1 Νέα κατάσταση – Νέα καθήκοντα
2 Πολιτικά συμπεράσματα από δέκα χρόνια πάλης (Η 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, Οκτ.1950)
3 Από την ίδρυση της ΕΔΑ και την ανάπτυξη μαζικού κινήματος ως την πολιτική κρίση του 1955
4 Η 6η και η 7η Ολομέλεια της Κεντρ.Επιτρ. του ΚΚΕ (Μάρτ.1956-Φεβρ.1957): Η αποκήρυξη του ΔΣΕ από το ΚΚΕ
Επίλογος: Η επαναστατική παρακαταθήκη του ΔΣΕ